Jakie są objawy przepracowania?
Przepracowanie to pochodna wielu sytuacji, z jakimi mierzymy się w życiu zawodowym. Bardzo często zabieramy życie zawodowe do domu albo, będąc na home office, pracujemy do późnych godzin, bo szef wymaga, bo na horyzoncie jest awans, bo trzeba domknąć temat… Brzmi znajomo?
Zauważone pierwsze objawy przepracowania powinny wzbudzić niepokój, dać sygnał do działania, przeanalizowania podejmowanych decyzji i przed wszystkim wprowadzenia zmian w swoim życiu. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na kilka kluczowych symptomów:
Zaburzenia koncentracji – brak możliwość skupienia się na jednym zadaniu, poczucie osłabienia w trakcie angażowania się w dane zagadnienie. Koncentracja jest procesem, który umożliwia skupienie uwagi na określonym zadaniu lub czynności – gdy jest ona zaburzona trudniej, jest utrzymać terminowość i jakość wykonanych zadań.
Rozdrażnienie, stres, utrata energii – nadmiar obowiązków, do których dochodzą kolejne punkty na liście zadań, a do tego brak sił na ich wykonywanie mogą powodować dużo napięcia. Poczucie przytłoczenia często utrudnia odpoczynek, niezbędny do odpowiedniej regeneracji. Pojawia się błędne koło: nie odpoczywamy, bo nie pozwalamy na to nadmiar obowiązków i zadań, nie mamy siły pracować, bo nie odpoczywamy.
Problemy ze snem – nadmiar pracy, szczególnie po godzinach, ciągłe myślenie o zadaniach do wykonania i stres z nim związany mogą powodować problemy ze snem. Odpoczynek i jakość snu mają ogromny wpływ na efektywność pracy nie tylko naszego mózgu. Cierpi na tym nasze zdrowie: zarówno psychiczne, jak i fizyczne.
Pogorszenie relacji z bliskimi – nadmiar obowiązków, przeciążenie, zmęczenie. Te czynniki sprawiają, że pozostaje niewiele przestrzeni na sprawy innych, w tym bliskich osób. Gdy jesteśmy przepracowani, łatwiej wpadamy w złość, jesteśmy mniej empatyczni i uważni na innych.
Utrata satysfakcji z wykonywanej pracy – nawet, gdy lubimy naszą pracę, gdy jest jej za dużo i jesteśmy zmęczeni, nie odczuwamy radości z wykonywanych zadań. To często jeden z pierwszych sygnałów, który mówi, że jesteśmy przepracowani.
Innymi objawami przepracowania są także bóle głowy, kręgosłupa i kończyn, problemy z przyjmowaniem posiłków — brak apetytu, wymioty, nudności — zawroty głowy. Wszystkie wymienione symptomy powinny być sygnałem, że trzeba zareagować i w porę poprosić o pomoc najbliższe otoczenie, porozmawiać z przełożonym, a być może udać się również do specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego: psychologa czy psychoterapeuty.
Jak radzić sobie z przepracowaniem? Sposoby na przepracowanie
Jednym z kluczowych sposobów jest poszukanie wsparcia: w otoczeniu lub u specjalisty. Jednak jest też kilka innych sposobów, które mogą pomóc w wyjściu z przepracowania, jeśli nie wiążę się ono z naszym wyczerpaniem psychicznym i fizycznym.
Organizacja pracy na nowo:
- sprawdź, kiedy pracujesz najefektywniej i wówczas realizuj najtrudniejsze i najbardziej czasochłonne zadania;
- ustalaj priorytety i listę zadań do wykonania danego dnia;
- deleguj zadania innym członkom zespołu (jeśli nie masz takiej możliwości, porozmawiaj z przełożonym, czy ktoś może ci pomóc);
- wykonuj zadania po kolei, a nie kilka w jednym czasie;
- rób przerwy: odejdź od komputera, zaczerpnij świeżego powietrza;
- pracuj o stałych godzinach i poinformuj o tym członków zespołu.
Wygospodaruj czas bez pracy – odłóż telefon i komputer firmowy po zakończonej pracy, korzystaj ze świeżego powietrza, wróć do domu spacerem. Spróbuj spędzić czas inaczej niż pracy. Jeśli cały dzień spędzasz przed ekranem — odłóż wszystkie urządzenia ekranowe: poczytaj książkę, spotkaj się z przyjaciółmi, idź do kina.
Zwróć uwagę na sen i odpoczynek – odpowiedni sen to podstawa, ale zanim się położysz, zadbaj o relaks i wyciszenie np. dzięki medytacji, gorącej kąpieli. Organizm musi zregenerować się po ciężkim dniu. Zrezygnuj z korzystania urządzeń ekranowych przed snem — wydzielają one niebieskie światło, podobne do słonecznego. To powoduje zaburzenia produkcji melatoniny w naszym organizmie, czyli hormonu snu, który pomaga nam zasnąć. W weekendy zadbaj o odpoczynek i czas dla siebie. Korzystaj z urlopu, nie gromadź kolejnych niewykorzystanych tygodni.
Pamiętaj o diecie i aktywności fizycznej – ruch, treningi, ćwiczenia na świeżym powietrzu pomagają przewietrzyć głowę, zapomnieć o pracy, korzystnie wpływając na kondycję całego organizmu, zwłaszcza w przypadku osób pracujących głównie przy biurku. Aktywność fizyczna wpływa pozytywnie także na zdrowie psychiczne, m.in. redukując stres. Z kolei zdrowa dieta dostarcza niezbędnych składników odżywczych, poprawiając nasze samopoczucie.
Rozmowa z przełożonym – w pracy spotkaj się z przełożonym i wytłumacz mu, jeśli otrzymujesz za dużo zadań lub mają one zbyt krótkie terminy realizacji.
Czym grozi przepracowanie? Skutki przepracowania
Nie wszystkie skutki rozpoznaje się od razu. Część z nich jest długofalowa. Przepracowanie może w konsekwencji doprowadzić do wypalenia zawodowego czy poważnych chorób, na przykład stanów depresyjnych. Dlatego warto reagować już przy pierwszych symptomach przepracowania i korzystać z profesjonalnego wsparcia specjalisty zdrowia psychicznego.
Przepracowanie kojarzy się przede wszystkim z obciążeniem psychicznym. Jednak może mieć też bardzo poważne skutki dla osób pracujących fizycznie: m.in. chorób układu ruchu, które związane z wadami postawy, problemami z kręgosłupem, zwyrodnieniami. Skutkiem przepracowania mogą być także choroby układu krążenia, m.in. problemy z nadciśnieniem. Zbyt wysokie ciśnienie to w konsekwencji dużo większe prawdopodobieństwo wystąpienia zawału lub niewydolności serca, udaru oraz innych powikłań. Zła dieta i brak aktywności fizycznej mogą potęgować późniejsze problemy hemoroidalne i choroby układu trawiennego.
Do najważniejszych skutków nie musi dochodzić, jeśli w porę zapali ci się czerwona lampka. Przede wszystkim zwracaj uwagę na to, żeby obowiązki zawodowe nie przysłoniły ci całego życia.
