Od ilu lat można pracować?
Praca dla nieletnich jest dopuszczalna w przypadku młodzieży, która ukończyła 13 lat, po spełnieniu dodatkowych warunków. To najniższa dopuszczalna granica wieku. W tym przypadku akceptowalne są jedynie zajęcia związane z określonymi branżami, w tym np. artystyczną, kulturalną czy sportową. Dopiero od 15 roku życia można być zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Właśnie dlatego najmłodsze osoby szukające dodatkowego źródła zarobku są zatrudniane na podstawie umowy zlecenie.
W Polsce funkcjonuje obowiązek nauki do ukończenia 18 roku życia. Z tego powodu praca nie może kolidować ze szkołą i powinna mieć charakter przede wszystkim edukacyjny. Zatrudniony ma prawo do opieki ze strony pracodawcy w czasie wdrażania się w obowiązki.
Warunki zatrudnienia nieletniego
Praca dla nieletnich jest możliwa tylko w przypadku spełnienia ustawowych warunków. Każdy z nich jest równie ważny, a brak dopełnienia obowiązków w tym zakresie naraża pracodawcę na odpowiedzialność.
Ukończenie co najmniej 8-letniej szkoły podstawowej
Podstawowy warunek zatrudnienia młodocianych to ukończenie przez nich ośmioletniej szkoły podstawowej. Brak spełnienia tego wymogu przez dziecko poniżej 15 roku życia sprawia, że młodociany może pracować tylko w celu przygotowania zawodowego.
Dopiero ukończenie szkoły podstawowej sprawia, że osoba, która w danym roku kalendarzowym kończy 15 lat, może być bez zgody i opinii zatrudniona np. do wykonywania prac lekkich. Wcześniej wykonywanie pracy jest możliwe tylko na podstawie umowy o naukę zawodu i pod warunkiem wyrażenia zgody przez jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego oraz uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Świadectwo lekarskie
Praca dla 15-latka wymaga wykonania wstępnych badań lekarskich przed zatrudnieniem, a także późniejszego przeprowadzania badań okresowych i kontrolnych. Dzięki temu weryfikuje się, czy młodociany może świadczyć pracę, biorąc pod uwagę jego aktualny stan zdrowia. Uzyskanie zaświadczenia stwierdzającego brak przeciwwskazań do zajmowania określonego stanowiska od lekarza medycyny pracy jest wystarczające do wypełnienia ustawowych wymogów.
Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego
Młodociany pracownik może być zatrudniony w celu przygotowania zawodowego, o ile dana osoba nie ma kwalifikacji zawodowych lub do wykonywania prac lekkich. Należy pamiętać o tym, że nie tylko musisz takiemu zatrudnionemu udzielić odpowiedniej pomocy, ale również zwolnić go od świadczenia pracy na okres niezbędny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się.
Pracownik młodociany musi w szczególności:
- dokształcać się w zakresie ośmioletniej szkoły podstawowej, jeżeli szkoły takiej nie ukończył;
- dokształcać się w zakresie szkoły ponadpodstawowej lub w formach pozaszkolnych.
Nie może to być tzw. praca wzbroniona
Młodociany pracownik nie może być również zatrudniony przy wykonywaniu prac wzbronionych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której dana osoba ukończyła już 16 lat, a wykonywanie określonego rodzaju pracy jest niezbędne do jej przygotowania zawodowego.
Prace wzbronione zostały wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. To np.:
- prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną postawą ciała oraz zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu (np. wymagające dźwigania);
- prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych (np. w zakładach poligraficznych);
- prace stwarzające ryzyko wypadkowe (np. obsługa ciężkich sprzętów).
Zatrudnienie osób poniżej 16. roku życia – zasady
Na podstawie kodeksu pracy młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, jednak nie jest pełnoletnia. Młodszą młodzież można zatrudniać jedynie w ściśle określonych przypadkach. To przede wszystkim sytuacja, w której zatrudnienie odbywa się w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Dodatkowo dopuszczalne jest zatrudnienie osoby, która ukończyła szkołę podstawową w roku, w którym kończy 15 lat. Aby umowa z młodocianym pracownikiem została ważnie zawarta, niezbędne jest wyrażenie zgody przez pełnoletniego opiekuna.
Wymiar czasu pracy nieletnich
Ograniczeniu podlega również wymiar czasu pracy dla nieletnich. Osoba niepełnoletnia może co prawda pracować 8 godzin na dobę jak normalny pracownik, jednak tylko w sytuacji, gdy ukończyła 16 lat. Młodsze osoby mogą zarabiać tylko przez 6 godzin dziennie. Do czasu pracy wlicza się dodatkowo czas nauki obowiązkowej. Nie ma przy tym znaczenia, czy zajęcia odbywają się w godzinach pracy.
W sytuacji, gdy czas pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest zobowiązany udzielić mu przerwy w pracy nieprzerwanie przez 30 minut. Wlicza się ją do czasu pracy. Dodatkowo w każdym tygodniu nieletni ma prawo do 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Wolne powinno obejmować niedzielę.
Młodociani zatrudniani przy pracach lekkich w okresie zajęć szkolnych nie mogą pracować w tygodniu więcej niż 12 godzin. W dniu zajęć praca może być świadczona tylko przez 2 godziny. Większy wymiar pracy jest możliwy jedynie w ciągu ferii szkolnych. W tym przypadku czas pracy młodocianego nie może przekraczać 7 godzin na dobę – łącznie 35 godzin w tygodniu. Warto jednak pamiętać, że dobowy wymiar pracy młodocianego, który nie ukończył 16 roku życia, nie może przekraczać 6 godzin.
Nieletniego nie można też zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
Szczególna ochrona zdrowia
Młodociani pracownicy podlegają w związku z zatrudnieniem szczególnej ochronie zdrowia. Przejawia się ona zarówno w obowiązku wykonywania badań lekarskich, jak i m.in. zakazie wykonywania niektórych prac (np. związanych z transportem ciężarów).
Dodatkowo młodociani pracownicy mają prawo do większej liczby dni wolnych. Już po 6 miesiącach pracy nieletni ma prawo do 12 dni roboczych wolnego. Po roku ich liczba zwiększa się do 26 dni. Dodatkowo młodociany, który chodzi do szkoły, ma prawo zażądać wolnego w czasie ferii szkolnych. Jeśli nie zgromadził jeszcze odpowiedniej liczny dni, możliwe jest wzięcie urlopu zaliczkowo.
Pomysły na zarabianie dla młodzieży
Wiesz już, od jakiego wieku można pracować. Wiele młodych osób zastanawia się jednak, jak zarabiać w wieku 15 lat? Sprawdź, jaka praca będzie odpowiednia dla młodocianych. W naszym zestawieniu znajdziesz ciekawe pomysły zarówno na pracę na wakacje dla młodzieży, jak i stałe zajęcie, które pozwoli zarobić na własne wydatki.
Gastronomia
Ciekawa praca dla 15-latka to wszelkie zajęcia związane z branżą gastronomiczną. Możesz być kelnerem, zmywać naczynia albo pełnić funkcję pomocy kuchennej. To idealna praca letnia dla młodzieży, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykonywać ją przez cały rok.
Zbiory warzyw i owoców
Zastanawiasz się, jak zarabiać w wieku 14 lat? Ciekawym pomysłem mogą być zbiory owoców i warzyw. Jeśli masz rodzinę na wsi, być może będziesz mógł pomóc podczas najgorętszego dla rolników okresu w roku.
Hostessa
Popularna praca dla nastolatków to również prezentowanie wyrobów lub usług. Hostessy są obecne podczas promocji marki w uczęszczanych miejscach. W ramach takiego zajęcia młodociana może np. zachęcać potencjalnych klientów do skorzystania z oferty marki.
Niania
Nie wiesz, gdzie można pracować w wieku 15 lat? Ciekawym rozwiązaniem dla nieco starszej młodzieży jest opieka nad dziećmi. Karierę możesz rozpocząć podczas pomocy przy młodszym rodzeństwie czy kuzynach. Jako niania pracuje również wielu studentów.
Wypełnianie ankiet
Interesująca praca online dla nieletnich to z kolei wypełnianie ankiet. Dzięki temu zarabiasz bez wychodzenia z domu. Oferty pracy znajdziesz w internecie. Pamiętaj jednak, aby dokładnie zweryfikować pracodawcę przed przesłaniem szczegółów na temat swoich danych osobowych. W sieci powszechne są wyłudzenia informacji, dlatego każdą ofertę najpierw sprawdź kilka razy.
Call center
Polecana praca dla młodocianych to również obsługa klienta w formie telefonicznej. Aby rozpocząć zatrudnienie w call center, nie musisz mieć zazwyczaj doświadczenia. Wszystkich szczegółów dowiesz się podczas szkoleń. Jeśli lubisz kontakt z ludźmi, propozycja jest warta rozważenia. Pracę w call center wybiera wielu nieletnich, którzy chcą pracować przed 18. rokiem życia, jednak nie szukają typowej pracy sezonowej.
Wyprowadzanie zwierząt
Interesująca praca dla 14 latka to wyprowadzanie zwierząt. Jeśli widzisz, że w okolicy mieszka wiele zwierząt, zamieść ogłoszenia o swojej dyspozycyjności w lokalnych grupach czy na tablicach osiedlowych. Ta praca nie jest dla każdego, ale jeśli masz doświadczenie w opiece nad zwierzętami, w prosty sposób zarobisz pieniądze, które przeznaczysz na swoje wydatki.
Montaż audio i wideo
Młodocianych pracowników coraz częściej szukają firmy audio i wideo. Możesz pomagać specjalistom podczas montażu lub zajmować się określonymi czynnościami w siedzibie firmy. To ciekawy sposób na poszerzenie swojej wiedzy w dziedzinie.
Rozdawanie ulotek
Jedną z najpopularniejszych prac dla niepełnoletnich jest rozdawanie ulotek. Oferty w tym zakresie znajdziesz praktycznie w każdym mieście. Nie jest to łatwe zajęcie, ponieważ wiele godzin spędzasz na nogach, ale jednocześnie nie musisz mieć żadnej wiedzy, aby uzyskać zatrudnienie.
Składanie długopisów
Jeśli lubisz prace manualne, rozważ pomoc podczas składania produktów, w tym np. długopisów. W niektórych przypadkach pracę możesz wykonywać nawet z domu.
Niezależnie od tego, jakie zajęcie wybierzesz, warto wiedzieć, jaka praca dla nastolatków jest zgodna z przepisami. Dzięki temu bez doświadczenia możesz zarobić swoje pieniądze i sprawdzić, w jakich pracach czujesz się dobrze.
