Portfolio – co to?
W języku angielskim słowo „portfolio” możemy tłumaczyć jako m.in.: teczkę, dokumentację, przegląd, zbiór próbek, ofertę. Po polsku portfolio ogranicza się do jednego znaczenia. To dokumentacja działalności (najczęściej artystycznej) danej osoby. Przy czym działalność artystyczną rozumiemy bardzo szeroko.
Portfolio nie ma jednej, modelowej formy – wszystko zależy od specyfiki naszej pracy i wymagań stanowiska, o które się ubiegamy. Zawodowe portfolio może więc być w formie fizycznej (np. teczka ze szkicami, obrazami, grafikami, wydrukami) lub cyfrowej (strona www lub plik z linkami odsyłającymi do konkretnych realizacji). Więcej o regułach tworzenia portfolio piszemy w kolejnych częściach artykułu.
Dobrze myśleć o portfolio zawodowym jako wizytówce. Jest świadectwem Twoich praktycznych umiejętności, interesującą opowieścią o obranej ścieżce, wglądem w Twój sposób patrzenia na świat. Jesteś jeszcze początkującym twórcą? Nic nie szkodzi! Portfolio wcale nie musi zawierać komercyjnych projektów. Ważne, aby zbierało – w Twojej opinii – najlepsze i najbardziej reprezentatywne kreacje.
W jakich zawodach potrzebne jest portfolio?
Nie każdy pracownik musi przejmować się kompletowaniem i tworzeniem portfolio. Taka forma prezentacji niezbędna jednak będzie w zawodach:
- architekta,
- fotografa,
- grafika komputerowego,
- ilustratora / rysownika / malarza,
- copywritera,
- programisty,
- architekta,
- dekoratora wnętrz,
- modela,
- stylisty,
- fryzjera,
- kosmetyczki.
Dlaczego warto mieć portfolio?
Swoimi pomysłami i zdolnościami powinniśmy pochwalić się wprost. Tylko dzięki dobremu portfolio dajesz szansę rekruterowi na wgląd w Twoje realne kompetencje. Portfolio – dużo ciekawiej niż CV – prezentuje również Twoją osobowość.
Warto wcześniej pracować nad portfolio, ponieważ bywa obowiązkowym elementem w trakcie rekrutacji, a przygotowanie go – jak za chwilę zobaczysz – zajmuje trochę czasu.
Jak przygotować profesjonalne portfolio? 7 najważniejszych zasad
Oto podstawowe reguły układania zawodowego portfolio, których warto przestrzegać bez względu na Twój staż czy branżę.
1. Odpowiedz sobie na te pytania:
- Do kogo kierujesz portfolio?
- Dlaczego chcesz, żeby odbiorca je zobaczył?
- Jakie chcesz wywrzeć wrażenie na odbiorcy?
- Jak chcesz, żeby Cię zapamiętał?
Dzięki tym odpowiedziom możesz zrobić pierwszy przesiew prac.
2. Wybierz tylko najlepsze prace
Nie liczba, a jakość. Czasem wystarczą 2–3 projekty. Dobierając materiały, pamiętaj, że:
- powinny w możliwie wyczerpujący sposób prezentować Twoje atuty,
- najlepiej, gdyby wpisywały się w charakter stanowiska, na które aplikujesz oraz w przyszły zakres Twoich obowiązków,
- warto umieścić projekty realizowane dla rozpoznawalnych klientów – nawet jeśli nie prezentują szczytów Twojej kreatywności, pokazują, że potrafisz pracować dla dużych marek,
- lepiej ułożyć skromniejsze portfolio, ale z sensem, niż upchać w nim wszystko, co się da.
Jesteś dopiero na początku swojej kariery i nie masz jeszcze takich zleceń? To nic! Wykorzystaj prace wykonywane podczas studiów, praktyk, wolontariatów. Umieść projekty robione w zaciszu domowym, według własnych pomysłów – to także dobra szansa, aby zaprezentować swoją kreatywność i wiedzę zdobytą jako samouk.
3. Zadbaj o aktualność
Prace sprzed kilku lat wyglądają po prostu podejrzanie i budzą wątpliwości rekrutera: czy to oznacza, że kandydat nie wykonuje już zleceń? Przestał tworzyć? Zmienił profesję? Nieaktualne portfolio zniechęca, a wbrew pozorom odbiorcy zwracają uwagę na daty. Chcą mieć pewność, że będą współpracować z osobą zaangażowaną, która nie osiada na laurach, szuka wyzwań i stale się rozwija.
4. Postaw na różnorodność
Warto dopasować materiały w portfolio do specyfiki nowego stanowiska, nie oznacza to jednak, że masz ograniczać się do tylko jednego typu kreacji! Pokaż, że masz szerokie horyzonty i sprawdzasz się przy różnych zleceniach w Twojej branży. Co oznacza różnorodność w zawodach artystycznych? Jak ją pokazać? Zaprezentuj różne style. Pokaż realizacje skierowane do różnych grup odbiorców oraz projekty o różnej wielkości – np. zarówno te na lokalne wydarzenia, jak i ogólnopolski event; zarówno pojedyncze wizytówki, jak i kompletną identyfikację wizualną.
5. Pilnuj przejrzystości
Cały czas miej w głowie, że zawodowe portfolio to Twoja wizytówka, karta przetargowa i… prawdopodobnie jedno z dziesiątek portfolio, jakie trafiły w ręce rekrutera. Pamiętaj, w jakich okolicznościach najczęściej będzie przeglądane. Postaraj się więc maksymalnie przykuć uwagę odbiorcy, podać mu na tacy najważniejsze informacje, aby – poirytowany zbyt chaotyczną formą – nie porzucił lektury w trakcie.
Jak zadbać o przejrzystość portfolio?
- Umieść spis treści lub jasne zakładki ułatwiające nawigację po stronie www.
- Niech nie będzie zbyt obszerne (obojętnie czy w wersji fizycznej, czy cyfrowej).
- Dobierz czytelne kroje pisma.
- Niech kolory, elementy graficzne nie rozpraszają uwagi i nie odciągają od sedna.
- Prace uzupełnij krótkimi opisami, aby w 2–3 zdaniach nakreślić kontekst. Niektóre realizacje mogą być bez nich po prostu mało zrozumiałe.
- W przypadku cyfrowego portfolio zadbaj o odpowiednią wielkość plików, aby nie otwierały się zbyt długo.
6. Myśl kreatywnie
Przejrzysta forma nie wyklucza oryginalnego podejścia do kompozycji Twojego portfolio. Warto ułożyć je według ciekawego konceptu. Może pomyślisz nad niebanalną oprawą graficzną z ciekawym motywem przewodnim? Albo ułożysz projekty i opisy w angażującą historię?
7. Dodaj kilka słów o sobie, referencje, dane kontaktowe
Niech rekruter ma wszystko pod ręką. Nawet jeśli do dokumentacji dołączasz CV, nie zaszkodzi w portfolio zawrzeć tych kliku informacji:
- dane kontaktowe,
- parę słów o sobie,
- referencje,
- najważniejsze punkty w Twojej karierze.
Przykładowe portfolio – protipy
Portfolio architekta
- Wykorzystaj projekty reprezentujące różne style.
- Jeśli jesteś na początku drogi, śmiało sięgnij po prace przygotowane w ramach studiów i już ocenione przez Twoich wykładowców – masz pewność, że przedstawisz rekruterowi dobre projekty.
- Projekty możesz pokazać w formie rysunków odręcznych, rzutów, wizualizacji.
- Dołącz zdjęcia gotowych realizacji.
Portfolio copywritera
- Dopasuj typ tekstów do stanowiska, na które aplikujesz – jeśli zależy Ci na stanowisku SEO copywritera postaw przede wszystkim na opisy i artykuły perfekcyjne pod kątem reguł SEO.
- Jeśli pozwala na to oferta, pokaż, że potrafisz pisać dla różnych branż oraz odnajdujesz się w różnych formach: artykuły eksperckie, informacje prasowe, hasła reklamowe, newslettery, treści na kanały mediów społecznościowych, opisy produktowe.
- Jeśli decydujesz się na portfolio elektroniczne i umieszczasz linki do tekstów, koniecznie sprawdź czy są aktywne. Pewniejsze od linków są jednak screeny z opublikowanymi tekstami, ponieważ właściciele często zmieniają zawartość swoich serwisów, a wtedy także Twoje teksty zostaną usunięte.
Portfolio programisty
- Jeśli jesteś osobą początkującą, zamieść w portfolio projekty, które sam sobie wymyśliłeś / wymyśliłaś) – umieść taki projekt np. w zdalnym repozytorium.
- Warto do każdego projektu dodać plik Readme np. z:
- ogólnym, krótkim opisem aplikacji,
- wskazówkami, jak uruchomić projekt,
- spisanymi najważniejszymi użytymi technologiami,
- use cases (przypadkami użycia),
- widokiem interfejsu.
Portfolio grafika i fotografa
- Zaprezentuj różne typy projektów (np. wizytówki, loga, okładki, materiały do mediów społecznościowych, kompletne identyfikacje wizualne).
- Pokaż, że potrafisz zarówno pracować z projektami stricte komercyjnymi (np. sesje produktowe), jak i puścić wodze fantazji.
- Jeśli jesteś fotografem, zaprezentuj różne style: portrety, reportaże, pejzaże, akty.
- Nie wysyłaj pracodawcy paczek z plikami graficznymi – są często zbyt duże i utrudniają szybki wgląd.
- Dodaj do kreacji syntetyczny, treściwy opis procesu twórczego – to okazja, aby pochwalić się nie tylko konkretnymi, technicznymi umiejętnościami, ale też ciekawym sposobem myślenia, interpretowania briefów oraz doświadczeniem w pracy z klientem:
- wymień użyte narzędzia / sprzęt,
- wymień wykorzystane techniki,
- streść, jaki był brief,
- pokaż, co było dla Ciebie inspiracją,
- pokaż, jakie fazy przechodził projekt.
Portfolio fryzjera
- Zaprezentuj wszystkie swoje umiejętności fryzjerskie (np. fryzury okolicznościowe, cięcia, trwałą, keratynowe prostowanie włosów, koloryzacje).
- Pokaż prace na różnych typach włosów (kręcone, proste, długie, krótkie).
- Pochwal się najciekawszymi metamorfozami.
- Jeśli masz zgodę swoich klientek / klientów, zaprezentuj efekt przed i po Twoich stylizacjach.
- Przygotowując zdjęcia do portfolio, zadbaj koniecznie o ich jakość – szczególnie o dobre oświetlenie oraz naturalne kolory (czasem warto nawiązać współpracę z doświadczonym fotografem).
Formy portfolio – fizyczne czy cyfrowe?
Obie formy są dobre, ale przy każdej z nich trzeba uważać na parę drobiazgów, aby uzyskać profesjonalny efekt i zachęcić pracodawcę do kontaktu.
Portfolio elektroniczne:
- zadbaj, aby pliki nie były za duże,
- sprawdź aktualność linków,
- wybierz formaty, które są obsługiwane przez standardowe programy,
- jeśli Twoje portfolio ma formę bloga lub strony www, to umieść koniecznie CTA (call to action), np. „Napisz do mnie”, „Wyślij maila”, „Zamów teksty” i formularz kontaktowy,
- wybierz łatwy do zapamiętania adres strony www lub bloga,
- postaw na czytelny layout i zadbaj o intuicyjną nawigację.
Portfolio drukowane:
- zadbaj o dobrej jakości papier i odpowiednio duży format,
- wybierz teczkę, w której projekty nie ulegną zniszczeniu,
- zabezpiecz dokumenty – zabrudzone czy pogniecione portfolio (bez względu na jego zawartość) robi fatalne wrażenie,
- ułóż projekty w przemyślany sposób – czasem dobrze zacząć od tych, które wiesz, że na pewno zainteresują rekrutera,
- przemyśl formę – teczka, fotoksiążka, a może segregator? Postaw na taką, która będzie wygodna dla odbiorcy oraz dzięki której Twoje prace świetnie się zaprezentują.
W wielu zawodach portfolio liczy się bardziej niż najładniejsze CV. To ono mówi wprost o Twoich kompetencjach. Jeśli zależy Ci na dobrym portfolio zawodowym, które przyciąga uwagę – zacznij je układać już dziś! Świetny efekt wymaga pracy koncepcyjnej, a sama realizacja – czy to w formie drukowanej czy online – na pewno zajmie trochę czasu. Włożony wysiłek nie pójdzie na marne! Nawet jeśli od razu nie zdobędziesz pracę marzeń, to przynajmniej będziesz już mieć świetny materiał, gotowy do powiększenia o kolejne, udane realizacje.
