Nierówne traktowanie w pracy. Jak radzić sobie z niesprawiedliwym traktowaniem w pracy?

Nierówne traktowanie w pracy – czym się objawia?

Każdy obywatel naszego kraju ma zagwarantowane w Konstytucji RP równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów oraz do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości. Także w Kodeksie pracy są opisane zasady równego traktowania. Zgodnie z nimi pracownicy powinni być tak samo traktowani w zakresie:

• nawiązania stosunku pracy;
• warunków zatrudnienia;
• awansowania;
• dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych;
• rozwiązania stosunku pracy;

bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym, lub niepełnym wymiarze czasu pracy.

 

Nierówne traktowanie w pracy może objawiać się na przykład poprzez:

• odmowę nawiązania stosunku pracy, np. kiedy pracodawca nie zatrudnia pracowników, którzy według niego są za starzy lub zbyt młodzi;
• dyskryminację płacową, czyli niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub bezpodstawne obniżanie jego wysokości;
• pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą;
• pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach i kursach podnoszących kwalifikacje zawodowe;
• niewłaściwy podział obowiązków.

Należy pamiętać, że pracodawca ma prawo:

• różnicować sytuację pracownika, ze względu na ochronę rodzicielstwa lub niepełnosprawność;
• stosować kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Faworyzowanie w pracy – jak poradzić sobie, gdy szef wybiera swoich ulubieńców?

Nierówne traktowanie pracowników na tych samych stanowiskach oznacza, że przełożony ma słabo rozwinięte kompetencje lidera i nie potrafi obiektywnie i skutecznie zarządzać zespołem. Konsekwencje tworzenia niekorzystnych dysproporcji zwykle niekorzystnie wpływają na firmę, jak i poszkodowanego.

Zastój w rozwoju kompetencji i umiejętności, poczucie niedoceniania i bezradności to tylko niektóre skutki niesprawiedliwego traktowania w pracy dla kariery zawodowej danego pracownika.

Zasadniczo z taką sytuacją można poradzić sobie na dwa sposoby. Pierwszym jest rezygnacja ze stanowiska pracy i odejście do nowego pracodawcy. Drugim walka o swoje prawa. W tym przypadku warto dokumentować wszystkie zdarzenia mające naszym zdaniem znamiona nierównego traktowanie w pracy: daty, miejsca, okoliczności i nazwiska świadków. Dzięki temu łatwiej będzie udowodnić, że doszło do dyskryminacji. W międzyczasie można też skontaktować się z prawnikiem albo Państwową Inspekcją Pracy, której zadaniem jest m.in. wspieranie pracowników i kontrola pracodawców czy przestrzegają Kodeksu pracy.

Faworyzowanie w pracy – czym dokładnie jest?

Faworyzowanie w pracy jest formą szczególnego uprzywilejowania, która polega na perfekcyjny traktowaniu jednego pracownika względem drugiego, nie na podstawie jego osiągnięć i kompetencji, ale z uwagi na prywatne koneksje.

Nierówne traktowanie w pracy nie zawsze jest zauważalne dla wszystkich. Niekiedy są to subtelne działania np. częstsze udzielanie pochwał wybranym podwładnym, przydzielanie jednym bardziej wymagających i trudnych zadań a innym prostych bez jakiegokolwiek uzasadnienia. Niekiedy faworyzacja ma formę ukrytą. Wtedy przejawia się np. jako cicha zgoda przełożonego na niesprawiedliwe traktowanie przez kolegów z pracy lub jako przyzwolenie na nieprzestrzeganie zasad przez jednych pracowników, podczas gdy reszta jest rygorystycznie kontrolowana.

Przyczyną niepożądanych zachowań przez szefa jest zwykle:

• nepotyzm i kumoterstwo, czyli kiedy przełożonego z pracownikiem łączą relacje rodzinne lub towarzyskie;
• osobiste sympatie i antypatie przełożonego;
• posiadane poglądy polityczne, dzielone wspólnie z faworyzowanym pracownikiem;
• wspólna przeszłość – kiedy to szefa z danym pracownikiem łączy wieloletnia współpraca;
• uprzedzenia względem np. danej grupy etnicznej;
• kierowanie się stereotypami.

Jak rozpoznać faworyzowanie w pracy? – sposób na rzetelną ocenę sytuacji

Jeśli wydaje nam się, że jesteśmy niesprawiedliwie traktowani przez szefa, warto na spokojnie zastanowić się, czy takie zachowanie faktycznie ma miejsce, czy może jest to wynik jego dbania o dobro firmy. Tutaj pasuje powiedzenie, że punkt widzenia, zależy od punktu siedzenia.

Zatem postawmy się na miejscu przełożonego i spróbujmy obiektywnie spojrzeć na siebie, jako pracownika i odpowiedzieć na pytania: czy angażujemy się w powierzone zadania odpowiednio mocno, czy wychodzimy z inicjatywą, jeśli trzeba rozwiązać jakiś problem, czy osiągamy wymagane targety? Potem porównajmy nasze zachowanie z osobami, które naszym zdaniem są faworyzowane. Być może oni mają większe doświadczenie i dlatego dostają poważniejsze i „lepsze” zadania albo są dokładni, rzetelni, terminowi i nie spóźniają się do pracy. Jasne jest, że firma będzie premiować pracowników, na których może liczyć i którzy są zaangażowani w wykonywanie obowiązków, a nie tych, co wykonują każde zadanie opieszale i niejako z musu.

Warto też przyjrzeć się swoim warunkom pracy, przeczytać uważnie regulamin wewnętrzny firmy i zasady wynagradzania, awansowania i premiowania. Być może tam znajdziemy wytłumaczenie zachowania przełożonego albo upewnimy się, że doszło do naruszania zasady równego traktowania.

Gdzie można zgłosić niesprawiedliwe traktowanie w pracy?

Nierówne traktowanie w pracy warto wpierw zgłosić w dziale kadr lub osobie odpowiedzialnej za politykę równego traktowania w filmie. Można też wystosować pismo do pracodawcy w sprawie dyskryminacji. W wielu przypadkach tego typu problemy w pracy można rozwiązać na drodze mediacji wewnętrznej.

Dobrym pomysłem jest też zebranie osób, które także czują się dyskryminowane i wytyczenie wspólnego frontu. W grupie łatwiej jest walczyć o lepsze warunki i szybciej można osiągnąć zadowalające efekty.

Inną opcją jest zgłoszenie skargi na pracodawcę do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) lub Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania. Ponadto pracownik ma prawo skonsultować się z prawnikiem, który może pomóc w mediacjach lub przygotować pozew o dyskryminację do sądu pracy.

Nierówne traktowanie w pracy – czy to już dyskryminacja?

Nierówne traktowanie w pracy oznacza, niesprawiedliwe zachowanie wobec wszystkich pracowników. Dyskryminacja natomiast jest formą nierównego traktowania pracowników ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Zatem każde zachowanie dyskryminujące np. pomijanie przy awansie kobiet, podczas gdy promowani są tylko mężczyzn, uznaje się za nierówne traktowanie w pracy. Jednak nie zawsze nierówne traktowanie w pracy oznacza dyskryminację. Dobrym przykładem będzie wysyłanie na szkolenia zawodowe wyłącznie pracowników, których łączą z przełożonym relacje rodzinne.

Jakie roszczenia przysługują za niesprawiedliwe traktowanie w pracy?

Zgodnie z kodeksem pracy, osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, może żądać wypłacenia odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Od 1 stycznia 2025 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 4666 zł brutto.

Przepisy ustalają tylko minimalną wartość, co oznacza, że sąd pracy może przyznać odszkodowanie znacznie wyższe niż ustawowe minimum.

Zakończenie

Nierówne traktowanie w pracy wpływa negatywnie na osobę poszkodowaną, jak i cały zespół. Pracownicy pomijani przy awansach, premiowaniu czy wysyłaniu na szkolenia bez uzasadnionego powodu stają się sfrustrowani, niepotrzebni i z czasem odchodzą. Niestety, choć kodeks pracy zakazuje takich zachowań, to nadal są obecne w wielu firmach. Co więcej, wielu przełożonych faworyzuje swoich kolegów albo członków rodziny. W takiej sytuacji, osoby, które odczuwają nierówne traktowanie w pracy, mogą złożyć skargę w kadrach lub okręgowym inspektoracie pracy, lub złożyć pozew w sądzie pracy.