Myślenie dywergencyjne – na czym polega?
Myślenie dywergencyjne to rodzaj myślenia, w którym w odpowiedzi na jeden problem pojawia się wiele pomysłów na rozwiązanie. Jego podstawa to wyobraźnia i otwarty umysł. Nie ma tu miejsca na trzymanie się schematów. Jako przykład zadań, w których jest wykorzystywane myślenie dywergencyjne, można wskazać różne przedsięwzięcia twórcze, takie jak np. malowanie czy pisanie.
Myślenie dywergencyjne jest płynne, giętkie i oryginalne. Sprawia, że nawet na pierwszy rzut oka proste zagadnienie staje się ciekawe i rozwinięte. Powszechnie stosowany test na myślenie dywergencyjne polega na prośbie o wskazanie nietypowych zastosowań jakiegoś przedmiotu, którego używa się na co dzień, np. długopisu. Jest często wykorzystywany w czasie rozmów kwalifikacyjnych, aby sprawdzić, czy kandydat ma w sobie kreatywność.
W myśleniu dywergencyjnym liczą się takie umiejętności jak pomysłowość, niekonwencjonalne podejście, wszechstronność i umiejętność generowania wielu pomysłów w toku burzy mózgów.
Myślenie dywergencyjne a konwergencyjne – różnice
Przeciwieństwem myślenia dywergencyjnego jest myślenie konwergencyjne. O ile to pierwsze opiera się o wyobraźnię, to podstawą drugiego jest sucha logika i jasne wnioski. W myśleniu konwergencyjnym nie tworzy się wielu rozwiązań tej samej sytuacji, tylko szuka jednego wyjścia.
Podczas gdy myślenie dywergencyjne kojarzy się przede wszystkim z pracą twórczą, to myślenie konwergencyjne jest wykorzystywane np. w szkole przy rozwiązywaniu zadań matematycznych, w których wynik jest tylko jeden albo w arkuszach egzaminacyjnych jednokrotnego wyboru.
W pracy zawodowej myślenie dywergencyjne wykorzystuje się w sytuacji, gdy trzeba proponować rozwiązania kreatywne. Myślenie konwergencyjne będzie z kolei kluczowe, gdy na podstawie twardych danych musisz przygotować konkretną odpowiedź. Podstawa to wtedy systematyczne i racjonalne nastawienie, w którym stosuje się podejście metodyczne. O ile w przypadku większości branż oba rodzaje myślenia są wykorzystywane równolegle, to istnieją zawody, w których podstawą jest tylko jedno z nich.
Jak przydaje się w pracy myślenie dywergencyjne?
Myślenie dywergencyjne stosuje się przede wszystkim w pracach wymagających twórczego podejścia. Z tego powodu będzie kluczowe dla pisarzy, muzyków czy malarzy. To podstawa również w przypadku m.in. rozwiązywania problemów naukowych i technologicznych. Myślenie dywergencyjne świetnie sprawdzi się więc m.in. wśród naukowców, deweloperów czy managerów.
Myślenie konwergencyjne jest z kolei wykorzystywane np. wśród matematyków i analityków, którzy stosują myślenie logiczne. Warto jednak pamiętać, że w przypadku większości stanowisk – nawet tych opartych przede wszystkim o jasne wnioski – myślenie dywergencyjne może się przydać podczas wykonywania określonych zadań. Z tego powodu warto dbać o swoją pomysłowość i ćwiczyć wyobraźnię.
Czy myślenie dywergencyjne można ćwiczyć?
Oba rodzaje myślenia mogą się przydać w pracy zawodowej niezależnie od branży. Masz problem z kreatywnością? Myślenie dywergencyjne można ćwiczyć.
W tym celu warto spróbować powrócić do myślenia dziecka. Chodzi o to, aby zapomnieć o sztywnych zasadach i dać ponieść się fantazji. Wiele osób jest zaskoczonych, jak trudno jest pozwolić sobie na przepływ luźnych skojarzeń, ponieważ dla dorosłych ludzi wydają się one niedorzeczne (np. cechy wspólne tańca i gotowania obiadu).
Pomocne w celu ćwiczenia myślenia dywergencyjnego są zwłaszcza dwie metody, które można wdrożyć do swojego życia i korzystać z nich na co dzień.
Ćwiczenia synektyczne
Ćwiczenia synektyczne są wykorzystywane już w przypadku dzieci. Poprzez odniesienia do analogii, technika wykorzystuje zdolność ludzkiego umysłu do łączenia ze sobą różnych elementów. W ten sposób człowiek chętniej szuka nowych pomysłów i rozwiązań określonego problemu.
Synektyka polega na porzuceniu utartych schematów i odrzuceniu niepowtarzalnych prawd. Jej celem jest kontrola procesów umysłowych i rozwinięcie twórczości. Analogie sprawiają, że w prosty sposób można zrozumieć skomplikowane treści.
Technika Scamper
Dobrym sposobem na poprawę kreatywności jest również technika SCAMPER (czyli skrót od substitute – zastąp, combine – połącz, adapt – dostosuj, modify – modyfikuj, put to another use – wykorzystaj w innym celu, eliminate – wyeliminuj i reverse – odwróć), która przypomina nieco burzę mózgów. W tym przypadku nie ma jednak mowy o rzucaniu hasłami często luźno połączonymi z tematem. Metoda działa na podstawie jasnych zasad.
Jej ideą jest takie przekształcenie istniejącego już pomysłu, aby powstało z niego coś nowego. Nie chodzi o to, aby wymyślić coś całkiem innego, ale zainspirować się do zmiany i ją wdrożyć.
Jak wykorzystać ją w praktyce? Ciekawym pomysłem jest próba odpowiedzi na postawione pytania możliwie jak najbardziej wyczerpująco, aż skończą się pomysły. Inna możliwość to udzielanie konkretnych odpowiedzi w formie rund albo w określonym limicie czasowym. Dzięki ustalonym ramom metoda SCAMPER usprawnia prace nad pomysłem i pobudza umysł.
Myślenie dywergencyjne a dobry nastrój
Myślenie dywergencyjne pokazuje nowe podejście do codziennych spraw. W ten sposób nie tylko zwiększa kreatywność, ale również poprawia nastrój.
Eksperci zwracają uwagę, że sztywne reguły rządzące światem zabijają w ludziach pomysłowość i sprawiają, że ci działają tylko w obrębie ustalonych ścieżek. Myślenie dywergencyjne wspiera uważność i skłania do przełamania utartych schematów oraz głębszego zainteresowania się otaczającym nas światem. Powrót do czasów, w których jako dziecko obserwowało się naturę i innych ludzi wielkimi oczami, może być okazją do relaksu i oderwania się od codzienności.
Co ciekawe poprawa nastroju to nie tylko efekt, ale również nośnik kreatywności. Myślenie dywergencyjne łatwiej bowiem przychodzi ludziom, którzy są wypoczęci i czują się dobrze.
Myślenie dywergencyjne może być z sukcesem wykorzystywane podczas pracy w różnych branżach. Niezależnie od tego, czy zajmujesz się księgowością czy piszesz artykuły, w toku wykonywania swoich zadań warto uzupełniać myślenie konwergencyjne odpowiednią dawką kreatywności. Myślenie dywergencyjne pomaga aktywować swój umysł i zmienić spojrzenie nie tylko na pracę, ale też na cały otaczający nas świat.
