Jakie zasady dotyczą czasu pracy osób z lekkim stopniem niepełnosprawności?

Czas pracy osób z lekkim stopniem niepełnosprawności – zasady

Osoba z niepełnosprawnością na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych może być zaliczona do jednego z trzech stopni niepełnosprawności – znacznego, umiarkowanego albo lekkiego. 

Lekki stopień niepełnosprawności na podstawie art. 4 ust. 3 wspomnianej ustawy dotyczy osoby o naruszonej sprawności organizmu, która powoduje w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub osoby, która ma ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. 

Osoba z lekkim stopniem niepełnosprawności może z powodzeniem realizować swoje cele zawodowe i rozwijać karierę w pracy. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych rozstrzyga jednak, że czas pracy osoby z niepełnosprawnością nie może przekraczać 8 godzin w ciągu doby i 40 godzin tygodniowo. W odróżnieniu od kodeksu pracy wskazane normy są sztywne, a nie przeciętne. Tym samym, o ile pracownik bez orzeczenia o stopniu niepełnosprawności może w ciągu jednego tygodnia pracować 48 godzin, a w kolejnym wziąć dzień wolny i pracować 32 godziny, to takie rozwiązanie nie będzie dopuszczalne w przypadku zatrudnionego z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. 

Czy osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą korzystać z krótszego czasu pracy?

Dodatkowe ograniczenie w zakresie czasu pracy dotyczy pracowników zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W ich przypadku limit to 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Stosowanie obniżonych norm czasu pracy nie wpływa na obniżenie wynagrodzenia miesięcznego. 

Przepis nie ma jednak zastosowania do osób z lekkim stopniem niepełnosprawności. Tacy pracownicy nie będą więc korzystać z krótszego czasu pracy, ale jednocześnie nie mogą przekroczyć sztywnego limitu 8 godzin w ciągu doby i 40 godzin tygodniowo. Dodatkowo każda osoba z niepełnosprawnością – w tym pracownik z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności – nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. 

Jedyny wyjątek dotyczący ograniczeń czasu pracy osoby z niepełnosprawnością dotyczy  osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz sytuacji, gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz medycyny pracy przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników albo – w razie jego braku – lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. W takiej sytuacji limitów nie stosuje się. 

Czy pracownicy z lekkim stopniem niepełnosprawności mają prawo do elastycznego czasu pracy?

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie reguluje kwestii elastycznego czasu pracy, dlatego zastosowanie mają w tym zakresie przepisy kodeksu pracy. W tych okolicznościach pracownik z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności – podobnie jak każdy inny pracownik – może być zatrudniony w tzw. systemie ruchomego czasu pracy. 

Elastyczny czas pracy może polegać na tym, że pracownik ma możliwość podjęcia decyzji o godzinie rozpoczęcia pracy w danym dniu w ramach określonego przedziału (np. między 7 a 9). W takim wypadku nie dochodzi do zmiany liczby godzin w ramach dobowego czasu pracy, a jedynie zróżnicowaniu momentu rozpoczęcia i zakończenia pracy. Tym samym – o ile zostaną zachowane zasady w zakresie limitu czasu pracy dla osób z niepełnosprawnością – strony stosunku pracy mogą na mocy wzajemnych ustaleń wprowadzić do umowy elastyczny czas pracy. 

Korzyści dla pracodawców zatrudniających osoby z lekką niepełnosprawnością

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością daje pracodawcom możliwość ubiegania się o różnego rodzaju formy wsparcia ze strony państwa. 

Jedną z nich jest prawo do ubiegania się o refundację części wynagrodzenia pracownika oraz składek opłacanych na ubezpieczenie społeczne. Dofinansowania udziela PFRON, czyli Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Jego wysokość w przypadku pracowników z lekkim stopniem niepełnosprawności to obecnie 575 złotych w razie zatrudnienia w wymiarze pełnego etatu. Dla osób z orzeczonymi chorobami psychicznymi, upośledzeniem umysłowym, całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, epilepsją oraz niewidomych do wskazanej kwoty należy doliczyć 690 złotych. 

Refundacja przysługuje na pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ujętych w ewidencji PFRON, którzy nie mają prawa do emerytury. O wsparcie może się ubiegać pracodawca:

• w zakładzie pracy chronionej, 
• zatrudniający nie więcej niż 25 pracowników, 
• zatrudniający co najmniej 25 pracowników, gdy dany zakład pracy osiąga wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością na poziomie minimum 6 procent. 

Innym ciekawym przywilejem dla pracodawców zatrudniających osobę z niepełnosprawnością przez co najmniej 36 miesięcy jest możliwość ubiegania się o zwrot kosztów poniesionych na przystosowanie nowych lub istniejących stanowisk do potrzeb pracowników z niepełnosprawnością oraz ich wyposażenia. Organem właściwym do złożenia wniosku jest starosta właściwy ze względu na miejsce zatrudnienia.  

Oprócz wymiernych korzyści związanych z zatrudnianiem osób z niepełnosprawnością nie można zapominać o innych zaletach związanych z taką decyzją. Pracodawcy, którzy podczas rekrutacji zwracają uwagę jedynie na rzeczywiste umiejętności i kompetencje pracowników, a nie niepełnosprawność, płeć czy pochodzenie, zyskują szansę na stworzenie wysoko wykwalifikowanych zespołów i zwiększenie efektywności operacyjnej. Dodatkowo zatrudnianie osób z niepełnosprawnością może poprawić wizerunek firmy na rynku i przyczynić się do budowania bardziej zróżnicowanego i inkluzywnego zespołu.

Przywileje pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności

Przepisy wprowadzają również szereg przywilejów dla pracowników z lekkim stopniem niepełnosprawności. Dedykowane rozwiązania mają na celu wyrównanie szans w pracy i umożliwienie pełnej integracji z zespołem.

Oprócz wskazanych już limitów związanych z maksymalnym czasem pracy osoby z niepełnosprawnością oraz ograniczeń w zakresie pracy w godzinach nadliczbowych i porze nocnej warto zwrócić uwagę na prawo takiego pracownika do dodatkowej piętnastominutowej przerwy wliczanej do czasu pracy. Może z niej skorzystać każdy zatrudniony z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, o ile jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Pracownik z lekkim stopniem niepełnosprawności ma też prawo do korzystania z racjonalnych usprawnień w pracy dostosowanych do swojego stanu zdrowia, w tym m.in. w zakresie wyposażenia stanowiska czy likwidacji barier architektonicznych. 

Zatrudnianie osób z lekkim stopniem niepełnosprawności uprawnia do korzystania z licznych preferencji. Jednocześnie, w trosce o takich pracowników, przepisy wprowadzają określone zasady, które muszą być przestrzegane w trakcie trwania umowy o pracę. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnościami mogą rozwijać swoją zawodową karierę, a pracodawcy – tworzyć Inkluzywne i efektywne zespoły.