HR pyta prawnika: czy możemy stosować premie frekwencyjne?

Na czym polega premia frekwencyjna?

Premia frekwencyjna, premia obecnościowa czy – spotykana także pod „odwrotną” nazwą – premia absencyjna, to dodatkowy składnik wynagrodzenia, na którego stosowanie może zdecydować się pracodawca. Nie jest to zatem element wynagrodzenia, który byłby uregulowany wprost w przepisach kodeksu pracy. Jeśli pracodawca zamierza stosować premię frekwencyjną, to musi jej zasady wyraźnie określić w swojej organizacji, pamiętając oczywiście o zachowaniu zasad i warunków ogólnych, wynikających z prawa pracy. W swoim założeniu premia frekwencyjna polega na tym, że przysługuje pracownikom z wysoką frekwencją. Jeśli zaś obecność w pracy danego pracownika nie spełnia progu ustalonego przez pracodawcę, to pracownik nie otrzymuje tej premii. 

Jakie nieobecności mogą powodować obniżenie premii frekwencyjnej?

W praktyce wygląda to u różnych pracodawców bardzo różnie. Z jednej strony mamy przypadki, w których każdy rodzaj nieobecności poza urlopem wypoczynkowym wpływa na prawo do premii frekwencyjnej. Z drugiej strony mamy pracodawców, którzy różnicują wpływ nieobecności na premię lub jej wysokość w zależności od tego, z czego dana nieobecność wynika (np. wyłącznie niezdolność do pracy z powodu choroby obniża premię). W kontekście rodzajów nieobecności, jakie możemy uwzględniać na potrzeby premii frekwencyjnej, pojawiają się wątpliwości, czy nie ma ona charakteru dyskryminującego np. wobec pracowników-rodziców, którzy nie nabywają prawa do premii za korzystanie z opieki nad dzieckiem. Odpowiadając na te zarzuty należałoby wskazać, że premię ostatecznie dostanie pracownik obecny w pracy, który często w tym czasie wykonuje także zadania osoby nieobecnej; pracodawca ma prawo takiego pracownika wynagradzać dodatkowo. Jak zwykle jednak, diabeł tkwi w szczegółach i nad odpowiednimi zasadami premii frekwencyjnej trzeba się pochylić. Gdybyśmy wprowadzili premię, która jest umniejszana wyłącznie za nieobecności związane z  rodzicielstwem, to postawiony nam zarzut dyskryminacji pracowników-rodziców byłby zasadny. 

Czy są zasady dotyczące tego, jak nieobecność ma wpływać na premię frekwencyjną?

Nie ma takich zasad i decyduje o tym pracodawca. Najczęstsze są dwa modele:

1. zero-jedynkowy – tj. osiągnięcie określonej absencji zabiera całą premię (np. premia wynosi 500 zł miesięcznie i otrzymuje ją pracownik, który w danym miesiącu nie miał żadnej nieobecności chorobowej, zaś choćby jeden dzień takiej nieobecności odbiera prawo do premii),
2. progowy – tj. wprowadzamy „schodki” i w zależności od wymiaru absencji zmniejszamy premię (np. premia wynosi 500 zł i otrzymuje ją pracownik, który nie ma żadnej nieobecności w miesiącu, 1 – 3 dni nieobecności obniżają premię do 300 zł, a nieobecności przekraczające 4 dni powodują, że pracownik nie nabywa prawa do tej premii). 

Czy aktualnie nie można już stosować premii frekwencyjnej?

Pomimo przywołanych na wstępie wypowiedzi, stan prawny nie uległ zmianie. Nie ma także informacji, by resort pracy rozpoczął jakiekolwiek konkretne prace nad wprowadzeniem zmian do kodeksu pracy, które wpływałyby na możliwość stosowania premii obecnościowych. Jako że dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego potwierdza dopuszczalność stosowania premii frekwencyjnych, można je nadal stosować.