Emerytury stażowe – dla kogo wcześniejsza emerytura? Nowy projekt 2024

Emerytury stażowe – nowy projekt 2024

Warunki nabywania prawa do emerytury, zasady jej przyznawania i ustalania jej wysokości reguluje Ustawia z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z nią obecnie na emeryturę można przejść po osiągnięciu wieku emerytalnego, czyli po ukończeniu 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Zatem nie liczy się długość stażu pracy, ale ważne jest, aby w tym czasie podlegać ubezpieczeniu społecznemu choćby przez 1 dzień.

Pracownicy mają też możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę, jednak do tego uprawnione są tylko niektóre grupy społeczne jak np. górnicy albo nauczyciele. Co więcej, takie osoby nie mogą należeć do OFE, muszą posiadać okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat w przypadku mężczyzn i 20 lat w przypadku kobiet, a także ukończyć odpowiedni wieku (różny w zależności od płci i wykonywanej pracy).

Warto wspomnieć, że Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych OPZZ już od 2010 r. stara się o wprowadzenie zmian w systemie emerytalnym. Jednak dopiero w lutym 2024 r. Sejm przeprowadził pierwsze czytanie obywatelskiego projektu przygotowanego przez OPZZ i drugiego poselskiego stworzonego przez Lewicę – oba dotyczącą emerytur stażowych. Projekty zostały skierowane do dalszych prac w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (PSR). Na ostatnim posiedzeniu 26 lipca 2024 r. posłowie zapoznali się ze stanowiskiem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dotyczącym wspomnianych zmian w ustawie i emeryturach i rentach. Na razie nie wiadomo kiedy będą kolejne prace nad projektami.

Emerytury stażowe – na czym polegają?

Oba projekty dotyczą wprowadzenia do systemu prawnego emerytury stażowej dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., czyli ludzi objętych nowym systemem emerytalnym.

Zmiany polegają nie tyle na rezygnacji z wieku emerytalnego na rzecz stażu pracy, ile oferowaniu możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę pracownikom z odpowiednim stażem. Oczywiście decyzja o zakończeniu pracy byłoby dobrowolna. Osoby zdecydowane będą musiały złożyć wypowiedzenie umowy o pracę oraz deklarację przejścia na wcześniejszą emeryturę u dotychczasowego pracodawcy.

W projekcie jest jednak jedno zastrzeżenie. Aby pracownik mógł skorzystać z przywileju, przysługująca mu emerytura obliczona w formule zdefiniowanej składki musi być równa lub wyższa emeryturze minimalnej. Świadczenie wliczane jest przede wszystkim przez podzielenie zgromadzonej na koncie ubezpieczonego sumy składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji. W 2024 r. od 1 marca 2024 do końca lutego 2025 najniższa emerytura wynosi 1780,96 zł brutto.

Warto wspomnieć, że tak samo, jak w przypadku emerytur pomostowych albo wcześniejszych, świadczenie stażowe przysługiwałoby pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Emerytury stażowe – ile lat pracy do emerytury?

Projekt zakłada, że kobiety będą mogły przejść na emeryturę stażową po przepracowaniu 35 lat, a mężczyźni po 40 latach okresu składkowego i nieskładkowego. Oznacza to, że jeśli kobieta rozpoczęła pracę w wieku 18 lat, to nabywałaby prawo do emerytury w wieku 53 lat, a mężczyzna odpowiednio 58 lat.

Obecnie najważniejszym czynnikiem uprawniającym do świadczenia emerytalnego jest nie staż pracy, ale wiek. Jak twierdzą twórcy projektów, obecne prawo jest niesprawiedliwe wobec osób, które rozpoczęły wcześniej kariery zawodowe: tuż po szkole, ale osiągnięciu pełnoletności. Wprowadzenie nowego rozwiązania byłoby pewnego rodzaju nagrodą, za ciężką długoletnią pracę.

Emerytury stażowe – kogo dotyczą?

Emerytury stażowe dotyczą wszystkich osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. i mających staż ubezpieczeniowy w wysokości co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 dla mężczyzn. Ustawa ma także dotyczyć rolników.

Na staż ubezpieczeniowy składają się okresy składkowe, czyli okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne na podstawie np. umowy o pracę oraz nieskładkowe np. czas pobierania zasiłku chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów.

Zgodnie z założeniami pomysłodawców zmian, emerytura stażowa ma dotyczyć pracowników, którzy ze względu na utratę sił w związku z wykonywaniem wieloletniej pracy zawodowej nie są w stanie dalej jej wykonywać. W związku z tym będą mogli wcześniej ją zakończyć.

O ile jest to rozwiązanie w pełni zrozumiałe i popierane przez większą część społeczeństwa, o tyle istnieje obawa, że nie wszyscy uskładają w ZUS odpowiedniej wysokości kwotę. Niestety za minimalną emeryturę nie da się utrzymać w dzisiejszych czasach, szczególnie jeśli emeryt wydaje duże sumy na leki. Eksperci z Biura Analiz Sejmowych, jak i ekonomiści przypuszczają, że taka sytuacja może doprowadzić do zubożenia społeczeństwa oraz zmniejszyć aktywność osób po 53 roku życia. Co z kolei z udziałem spadku demograficznego przełoży się na ogromne braki kadrowe. W efekcie może czekać nas podwyższenie składek na ubezpieczenie społeczne i emerytalne, tak aby system sprostał kwocie wypłacanych świadczeń.

Trzeba pamiętać, że emerytura stażowa ma być wyborem, a nie koniecznością. Jednak jak wskazują statystyki, wiele osób kończy kariery zawodowe, jak tylko ma taką możliwość. Zatem i w tym przypadku prawdopodobnie będzie tak samo.

Kiedy emerytury stażowe wejdą w życie? Jest duże prawdopodobieństwo, że przepisy zaczną obowiązywać od 2025 r., ponieważ za ich wprowadzeniem jest także obecny prezydent.