Czym jest kumoterstwo w pracy?
O kumoterstwie mówimy wtedy, gdy osoby spokrewnione, zaprzyjaźnione albo związane przynależnością do jakiejś grupy wzajemnie się popierają w celu osiągnięcia korzyści materialnych, bądź też innych celów.
Termin kumoterstwo pochodzi od słowa kum, którym kiedyś określało się ojca chrzestnego w stosunku do matki chrzestnej i do rodziców dziecka lub ojca dziecka w stosunku do jego rodziców chrzestnych. Zatem pierwotnie słowo nie miało złych konotacji i oznaczało powinowactwo powstałe wskutek trzymania dziecka do chrztu.
Dopiero jak tym mianem zaczęto nazywać sąsiada albo kolegę, słowo zaczęło mieć pejoratywne zabarwienie. Kumoterstwo w miejscu pracy oznacza nieetyczne zachowanie poprzez faworyzowanie w pracy kolegów albo osób, wobec których dana osoba ma jakieś zobowiązania.
Kumoterstwo a nepotyzm – czym się różnią?
Choć kumoterstwo i nepotyzm są tak samo szkodliwe, to nieznacznie się różnią.
Nepotyzm wg Słownika języka polskiego to faworyzowanie krewnych przy obsadzaniu wysokich stanowisk i rozdawaniu godności przez osoby wpływowe. Czym jest nepotyzm? Synonimy tego słowa to m.in. wsparcie, protekcjonizm, plecy, dojścia, mafijność, klanowość, koteryjność, zależności, załatwiactwo, poplecznictwo, klikowość, więzi, układy, stosunki, chody, protekcja, koligacje, koneksje, znajomości, związki, protega, powiązania, kontakty, wejścia.
W związku z tym nepotyzm odnosi się głównie do elit politycznych oraz wysokich urzędników państwowych, a zjawisko kumoterstwa można spotkać na każdym szczeblu i w każdego rodzaju firmie. Ponadto kumoterstwo w pracy jest szerszy pojęciem, ponieważ faworyzowanie oparte jest nie tylko na pokrewieństwie, ale też na powiązaniach towarzyskich.
Przykłady nepotyzmu i kumoterstwa w pracy
Oto kilka przykładów nepotyzmu i kumoterstwa w pracy.
Najczęściej w przedsiębiorstwach prywatnych, jak i państwowych dochodzi do zatrudnienia członka rodziny lub znajomego bez odpowiednich kwalifikacji na stanowisko, na którym wymagane są konkretne umiejętności i doświadczenie. Powoduje to obniżenie wydajności zespołu i zniechęca innych do aplikowania na wolne stanowiska.
Kolejnym przykładem niewłaściwych zachowań jest nieuzasadnione merytorycznie awansowanie członka rodziny lub znajomego na wyższe stanowisko, na które nie ma on żadnych kompetencji.
Przykładem kumoterstwa jest też zatrudnianie znajomych na znacznie lepszych warunkach niż innych pracowników. Dotyczy to wysokości wynagrodzenia, benefitów oraz dodatkowych przywilejów, np. możliwość pracy zdalnej albo korzystanie ze służbowego auta w celach prywatnych.
Przyznawanie zleceń i kontraktów firmom lub osobom powiązanym z członkiem rodziny, lub znajomymi, bez przeprowadzenia procesu przetargowego lub bez przeprowadzenia właściwej oceny ofert innych podmiotów.
Faworyzowanie w pracy kolegów i bliskich przy podejmowaniu decyzji personalnych, takich jak przydział określonych zadań, promocji, wysyłaniu na szkolenia i kursy.
Wzajemne wspieranie się znajomych z wyłączeniem pozostałych członków zespołu, np. przy pracy nad nowymi projektami albo zadaniami.
Powyższe działania są niesprawiedliwe wobec innych zatrudnionych i jeśli będą się nasilać, mogą doprowadzić do nawet do strat. Nierówne traktowanie prowadzi do nieporozumień i kłótni w zespole, grozi utratą zaufania do przełożonych oraz spadkiem zaangażowania i niechęcią do pracy. W takich firmach zwykle jest duża rotacja.
Kumoterstwo w pracy – czy jest karalne?
Kumoterstwo i nepotyzm to zjawiska nieetyczne i uważane za rodzaj korupcji, jednocześnie nie są penalizowane przez polskie prawo karne. Jednak w wielu przypadkach mogą naruszać obowiązujące przepisy prawa pracy oraz zakrawać na podejrzenie popełnienia przestępstwa korupcyjnego.
W pierwszym przypadku głównie chodzi o zakaz dyskryminacji i stosowania mobbingu w zakładzie pracy. Kodeks pracy jednoznacznie zakazuje dyskryminacji i nakazuje, równe traktowanie pracowników w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Ponadto przejawem dyskryminacje jest także molestowanie, czyli zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.
Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Mobbing polega na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu jego poniżenie lub ośmieszenie, izolowanie lub wyeliminowanie z zespołu. Pokrzywdzony pracownik ma prawo dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Z kolei podejrzenie przestępstwa korupcyjnego w wyniku kumoterstwa albo nepotyzmu odnosi się w większości przypadków do sytuacji w administracji państwowej oraz spółkach miejskich i Skarbu Państwa. Korupcja czynna grozi karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. W przypadkach mniejszej wagi, np. gdy wartość udzielonej korzyści jest nieznaczna, sąd może wymierzyć grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
