Bezrobocie naturalne – co to? Na czym polega bezrobocie naturalne?
Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że pewna grupa ludzi zdolnych, gotowych do podjęcia pracy i poszukujących jej, nie jest w stanie znaleźć zatrudnienia. Wyróżnia się wiele rodzajów bezrobocia, w zależności od przyczyn powstania zjawiska, sposobów pomiaru oraz długości jego trwania. Można wyróżnić m.in.:
- bezrobocie frykcyjne, nazywane krótkotrwałym albo przejściowym, związane jest ono z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania innej lepszej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania;
- bezrobocie strukturalne – wynika z postępu technologicznego i ewolucji struktury produkcji, zjawisko jest długofalowe, ponieważ trudności ze znalezieniem pracy, wynikają z niewystarczającego wykształcenia lub kompetencji bezrobotnych;
- bezrobocie koniunkturalne – nazywane cyklicznym, związane ze zmianami koniunkturalnymi;
- bezrobocie sezonowe;
- naturalne bezrobocie.
Bezrobocie naturalne nazywane też bezrobociem dobrowolnym występuje zawsze, nawet kiedy gospodarka jest w stanie równowagi. Obejmuje ono odsetek ludzi w wieku produkcyjnym, którzy nie chcą podjąć zatrudnienia mimo wysokiej płacy oraz brakiem trudności ze znalezieniem pracy. Do tej grupy zaliczani są m.in. rodzice rezygnujący z pracy zarobkowej, na rzecz kontynuowania opieki nad dziećmi, a także osoby pracujące na czarno, czyli bez jakiejkolwiek umowy z pracodawcą.
Bezrobocie naturalne wynika z normalnych procesów zachodzących na rynku pracy i jest powiązane z bezrobociem frykcyjnym i strukturalnym. Pozostawanie bez pracy może być efektem poszukiwań korzystniejszych warunków zatrudnienia, zmiany branży, wypalenia zawodowego, a także brakiem mobilności pracowników.
Co ciekawe, stopy bezrobocia są zwykle niższe dla osób z większym doświadczeniem, a wyższe dla tych z niewielkim stażem. Wynika to z zasady, że doświadczeni pracownicy najczęściej dążą do stabilizacji i pozostania w danej firmie przez dłuższy okres, ponieważ są przykładowo jedynymi żywicielami rodziny lub muszą spłacać kredyt hipoteczny.
Co więcej, ten rodzaj bezrobocia nie powoduje występowania takich zagrożeń społecznych i gospodarczych jak pogorszenie się warunków życia osób bezrobotnych i wzrost przestępczości, jakie pojawiają się w przypadku długoletnich trudności ze znalezieniem pracy.
Bezrobocie naturalne – jakie czynniki wpływają na naturalną stopę bezrobocia?
Naturalna stopa bezrobocia kształtuje się pod wpływem bardzo wielu czynników. Na jej wysokość wpływają m.in.:
- poziom bezrobocia frykcyjnego – duża liczba młodych pracowników zmieniających często pracę z powodu niezadowalających warunków pracy oraz absolwenci szukający zatrudnienia zwiększają stopień bezrobocia naturalnego;
- wskaźnik bezrobocia strukturalnego – znaczące zmiany w gospodarce związane z likwidacją dużych zakładów pracy, postęp technologiczny, niedostosowanie edukacji do potrzeb rynku pracy, brak odpowiedniego wykształcenia i kompetencji przez pracowników powodują bezrobocie strukturalne i pośrednio naturalne;
- jakość systemu informacji o wolnych miejscach pracy – jasno i przejrzyście skonstruowane ogłoszenia oraz prężnie działające agencje pośrednictwa pracy zachęcają do podjęcia zaludnienia, a także sprawiają, że poszukujący pracy znacznie szybciej znajdują odpowiednie miejsce pracy;
- polityka rządu – programy szkoleniowe oraz dotacje do zatrudnienia bezrobotnych mogą obniżać poziom bezrobocia;
- wielkość zasiłku dla bezrobotnych i pomoc socjalna może przyczyniać się do wzrostu bezrobocia naturalnego, wielu ludziom wystarczają świadczenia dla bezrobotnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb, zatem nie mają chęci na szukanie pracy;
- mobilność siły roboczej – niechęć bądź niemożność do podjęcia zatrudnienia poza miejscem zamieszkania także jest czynnikiem zwiększającym naturalną stopę bezrobocia;
- korzyści płacowe z przynależności do związków zawodowych – związki zawodowe zwykle negocjują dla swoich członków korzystne warunki zwolnienia np. wielomiesięczne odprawy, które powodują, że osoby tracące pracę stają się dobrowolnie bezrobotnymi;
- płace minimalne – wyższa płaca minimalna z jednej strony zachęca do podjęcia zatrudnienia, ale z drugiej może wpływać na zmniejszenie się wakatów, spowalnianie procesów dostosowania się rynku pracy oraz ogranicza elastyczność popytu i podaży pracy;
- ubezpieczenie na wypadek utraty pracy – osoby z taką polisą mają czas na znalezienie nowego pracodawcy, zatem często są znacznie dłużej na bezrobociu.
Bezrobocie naturalne – ile wynosi naturalna stopa bezrobocia? Czy można ją zmniejszyć?
Badania psychologiczne pokazują, że zawsze i w każdym społeczeństwie znajdzie się grupa, która nie chce podjąć pracy zarobkowej. Przyjmuje się, że naturalna stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie ok. 2-3%. Jej wysokość można wyliczyć, zestawiając stosunek stopy utraty pracy do stopy jej znajdowania. Wysoki napływ i niski odpływ bezrobotnych zwiększa naturalną stopę bezrobocia. Z kolei duży wskaźnik podejmowania pracy ją obniża.
Zasadniczo nie można zredukować bezrobocia naturalnego do zera. Występuje ono nawet w czasach największego wzrostu gospodarczego, ponieważ zawsze jedne miejsca pracy powstają, a inne zostają zlikwidowane.
