Głównym benefitem, na jaki może liczyć pracodawca osoby z niepełnosprawnością, jest państwowe dofinansowanie wynagrodzenia takiego pracownika. Zyskują na tym obie strony. Zatrudniany może liczyć na wyższą pensję, a pracodawca nie musi sam jej pokrywać. Pieniądze przyznawane są z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Warunkiem jest ujęcie danego pracownika w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych, prowadzonej właśnie przez PFRON.
Benefity dla pracodawcy zatrudniającego osobę z niepełnosprawnością
Benefitów jest jednak znacznie więcej i naprawdę mogą one przekonać do zatrudnienia osób z niepełnosprawnością. Oto one:
- Zwolnienie z wpłat na PFRON.
- Zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi z niepełnosprawnością w pracy.
- Zwrot kosztów szkolenia pracownika z niepełnosprawnością.
- Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby z niepełnosprawnością.
- Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy dla osoby z niepełnosprawnością.
- Dofinansowanie wynagrodzeń osób z niepełnosprawnością.
Zwolnienie z wpłat na PFRON lub ich obniżenie
Prawo stanowi, że pracodawca, który zatrudnia co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, musi dokonywać miesięcznych wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, jeżeli nie osiąga 6 proc. wskaźnika zatrudnienia takich osób. Druga dostępna opcja to obniżenie wspomnianych wpłat na PFRON z tytułu zakupu produkcji lub usługi, z wyłączeniem handlu, odpowiednio wytworzonej lub świadczonej przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, który osiąga wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością zaliczonych do: znacznego stopnia niepełnosprawności lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych – w wysokości co najmniej 30 proc.
Należy pamiętać, że warunkiem obniżenia wpłaty jest: udokumentowanie zakupu fakturą; uregulowanie należności za zakup produkcji lub usługi w terminie określonym na fakturze, udokumentowanie przez nabywcę kwoty obniżenia informacją o kwocie obniżenia wystawioną przez sprzedającego w wyznaczonym terminie. Co ciekawe, obniżenie wpłaty przysługuje do wysokości 50 proc. wpłaty na PFRON, do której obowiązany jest nabywca w danym miesiącu. Warto pamiętać, że przysługująca, ale niewykorzystana kwota obniżenia, może być uwzględniana we wpłatach na PFRON przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy, licząc od dnia uzyskania informacji o kwocie obniżenia.
Zwrot części kosztów zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością
Istnieje grupa przepisów przyznająca pracodawcom zatrudniającym osoby z niepełnosprawnością zwrot poniesionych kosztów związanych z posiadaniem takiego pracownika. W grę wchodzi zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi z niepełnosprawnością w pracy, a także kosztów szkolenia tych pracowników. Musi się to odbywać w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika z niepełnosprawnością na stanowisku pracy.
Niestety, nie chodzi tu o całkowity zwrot kosztów. W przepisach zostało dokładnie określone, że wysokość zwrotu miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi z niepełnosprawności w pracy stanowi iloczyn kwoty najniższego wynagrodzenia i ilorazu liczby godzin w miesiącu przeznaczonych wyłącznie na pomoc pracownikowi z niepełnosprawnością i miesięcznej liczby godzin pracy pracownika z niepełnosprawnością w miesiącu, przy czym liczba godzin przeznaczonych wyłącznie na pomoc takiemu pracownikowi nie może przekraczać liczby godzin odpowiadającej 20 proc. liczby godzin pracy pracownika w miesiącu.
100% kosztów szkolenia można odzyskać w przypadku kursu dla pracowników pomagających pracownikowi z niepełnosprawnością w pracy, pod warunkiem że kwota nie przekracza równowartości kwoty najniższego wynagrodzenia.
O refundację kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi z niepełnosprawnością w pracy można się ubiegać również, gdy osoby te współpracują ze sobą od dawna. Przypadek ten dotyczy sytuacji, w której dojdzie do pogorszenia stanu zdrowia pracownika z niepełnosprawnością i wyniknie z tego powodu potrzeba udzielenia mu pomocy w wykonywaniu czynności na dotychczasowym stanowisku pracy. Trzeba jednak pamiętać, że refundacja nie może dotyczyć kosztów poniesionych przez pracodawcę przed dniem zawarcia umowy.
Pieniądze na stanowisko pracy osoby z niepełnosprawnością
Przepisy przewidują również zwrot kosztów przystosowania oraz wyposażenia stanowiska pracy dla osoby z niepełnosprawnością. Nakłady poniesione na wyposażenie stanowiska pracy może odzyskać pracodawca, który: prowadzi działalność przez okres co najmniej 12 miesięcy (bez względu na rodzaj działalności), przez okres 36 miesięcy zatrudni osobę z niepełnosprawnością zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotną albo poszukującą pracy niepozostającą w zatrudnieniu. Grono podmiotów, które mogą ubiegać się o taki zwrot, jest całkiem spore, bo w tym przypadku pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników (osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, powołania, mianowania lub wyboru). Pracodawcą może być zatem w tej sytuacji np. przedsiębiorca, podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej, np. fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, czy nawet rolnik. Kwota zwrotu została określona maksymalnie jako piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia.
Ponadto pracodawca, który zatrudni osobę z niepełnosprawnością przez co najmniej 36 miesięcy, może otrzymać z PFRON zwrot ze środków, które poniósł w wyniku adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością, w szczególności poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności; adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie z niepełnosprawnością wykonywanie pracy, lub funkcjonowanie w zakładzie pracy; zakupu i autoryzacji oprogramowania na użytek pracowników z niepełnosprawnością oraz urządzeń technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności; rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb, o których mowa wyżej.
Trzeba pamiętać, że zwrot kosztów dotyczy osób z niepełnosprawnością: bezrobotnych lub poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu; pozostających w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów, z wyjątkiem przypadków, gdy przyczyną powstania niepełnosprawności w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów, w tym przepisów prawa pracy.
Dofinansowanie wynagrodzenia pracowników z niepełnosprawnością
Wydaje się, że największą zachętą do zatrudniania osób z niepełnosprawnością jest dofinansowanie ich wynagrodzenia. Można bowiem mieć wartościowego pracownika, przy stosunkowo niskich nakładach na jego utrzymanie.
Jaką umowę musi mieć pracownik, by takie dofinansowanie wchodziło w grę? Jest ono możliwe w przypadku osób z niepełnosprawnością zatrudnionych na umowę o pracę, a także w przypadku pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej również dla osób z niepełnosprawnością wykonujących pracę nakładczą (czyli wykonywaną w domu, bez odgórnie narzuconych norm pracy, w dowolnym czasie, bez ścisłego nadzoru kierownika, ale z koniecznością przekazywania mu efektów pracy). W tej drugiej sytuacji istnieje wymóg, by ich wynagrodzenie zostało ustalone co najmniej w wysokości najniższego wynagrodzenia w stosunku do wykonawców, dla których praca nakładcza stanowi jedyne źródło utrzymania, połowy najniższego wynagrodzenia w stosunku do pozostałych wykonawców, będących osobami z niepełnosprawnością, w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych (po wcześniejszym przedstawieniu przez te osoby orzeczenia o stopniu niepełnosprawności).
Kto jest uprawniony do otrzymania dofinansowania z PFRON?
Ustawodawca dokładnie wskazał sytuacje, w których można uzyskać dodatkowe pieniądze na wynagrodzenia dla zatrudnionych osób z niepełnosprawnością.
Dofinansowanie mogą uzyskać:
- Pracodawcy zatrudniający mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
- Pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągający wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością ogółem w wysokości co najmniej 6 proc.
- Pracodawcy prowadzący zakład pracy chronionej (posiadający specjalny status prawny nadany przez wojewodę, przystosowany do zatrudniania osób z niepełnosprawnością).
Co ważne, do liczby pracowników nie wlicza się osób z niepełnosprawnością przebywających na urlopach bezpłatnych oraz osób niebędących osobami z niepełnosprawnością zatrudnionych:
- na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego;
- przebywających na urlopie rodzicielskim,
- przebywających na urlopach wychowawczych;
- nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej;
- będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy;
- nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego;
- przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.
Kwota dofinansowania przysługująca pracodawcy osób z niepełnosprawnością:
Wysokość dopłaty jest uzależniona od stopnia niepełnosprawności danego pracownika. Wynosi ona:
2400 zł (do końca 2002 r. było 1950 zł) – w przypadku osób z niepełnosprawnością zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
1350 zł (do końca 2022 r. było 1200 zł) – w przypadku osób z niepełnosprawnością zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
500 zł ( do końca 2022 r. było 450 zł) – w przypadku osób z niepełnosprawnością zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Kwoty te w odniesieniu do osób z niepełnosprawnością, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych w stopniu znacznym i umiarkowanym, zwiększa się o:
1 200 zł – w przypadku osób z niepełnosprawnością zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 3150 zł),
900 zł – w przypadku osób z niepełnosprawnością zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 2100 zł),
600 zł – w przypadku osób z niepełnosprawnością zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 1050 zł).
