Ageizm – co to?
Ageizm jest formą dyskryminacji opartej na wieku, która polega na odmiennym traktowaniu ludzi ze względu na ich wiek. Zjawisko ma negatywne konsekwencje dla osób nim dotkniętych, sprzyjając wykluczeniu, stereotypom czy uprzedzeniom. Ageizm w Polsce cały czas można niestety spotkać na rynku pracy. Dotyka zarówno starszych pracowników, jak i tych, którzy dopiero rozpoczynają swoją karierę zawodową.
Ageizm – rodzaje
Ageizm może występować w różnych dziedzinach życia. Najczęściej dyskryminacja ze względu na wiek ma jednak miejsce w obszarze zawodowym, technologicznym, wizerunkowym i zdrowotnym.
Zawodowy
Ageizm zawodowy polega na nierównym traktowaniu osób o tych samych kompetencjach ze względu na wiek. W przypadku osób starszych może przejawiać się np. w mniejszych szansach na zatrudnienie niż co do młodszych kandydatów albo pomijaniu przy podwyżkach.
Dyskryminacja ze względu na wiek może jednak dotknąć również osoby dopiero rozpoczynające swoją karierę zawodową, które są zatrudniane na znacznie gorszych warunkach i z góry traktowane jako niekompetentne.
Ageizm ogranicza możliwości rozwoju zawodowego i negatywnie wpływa na atmosferę w przedsiębiorstwie.
Technologiczny
Ageizm technologiczny jest bezpośrednio powiązany z wykluczeniem cyfrowym. Pokolenie tzw. Millenialsów, czyli osób urodzonych pod koniec XX wieku, uważa się za pokolenie cyfrowe. To duży problem dla seniorów, którzy pierwsze zderzenie z nowymi technologiami mieli dopiero w dorosłym życiu i z tego powodu nauka przychodzi im trudniej. Z drugiej strony zakładanie, że wiek uniemożliwia korzystanie z urządzeń elektronicznych, jest niesprawiedliwe i stanowi dyskryminację.
Sposobem na walkę z wykluczeniem cyfrowym jest organizowanie szkoleń i kursów, w tym przez lokalne instytucje i fundacje. W rozszerzenie umiejętności osób starszych mogą się też angażować pracodawcy.
Wizerunkowy
Ageizm wizerunkowy polega na nieodpowiednim ukazywaniu osób starszych w mediach. Seniorzy rzadko pojawiają się w reklamach, ponieważ zakłada się, że są mało atrakcyjni dla odbiorców. Jeśli już planuje się ich występy, to zazwyczaj tylko w określonych rolach – np. jako dziadek czy babcia zaangażowany w opiekę nad wnukami.
Zdrowotny
Starsi ludzie są też dyskryminowani w służbie zdrowia. Badania dowodzą, że seniorzy muszą często mierzyć się z negatywnym nastawieniem lekarzy i innych pracowników służby zdrowia zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Wiek pacjenta bywa główną podstawą doboru terapii. Powszechnym problemem jest odrzucanie z góry bardziej skomplikowanych sposobów leczenia i ograniczanie się do łagodzenia objawów chorób.
Ageizm – przykłady
Ageizm objawia się w wielu dziedzinach życia. Może polegać m.in. na zakładaniu, że osoby starsze są mniej kompetentne czy efektywne. Na rynku pracy przejawem dyskryminacji ze względu na wiek będzie pomijanie pracowników zbliżających się do emerytury przy awansach.
Statystyki dowodzą, że ageizm różni się intensywnością pomiędzy przedstawicielami różnych płci. Kobiety odczuwają skutki dyskryminacji nawet 5 lat wcześniej niż mężczyźni. Są też statystycznie częściej oceniane pod kątem wyglądu. Nawet 10 procent kobiet przed rozmową kwalifikacyjną obawia się, że zostanie negatywnie odebrana przez swój wiek.
Ageizm nie omija jednak również osób młodszych. W tym przypadku przykładem dyskryminacji ze względu na wiek będzie np. zakładanie z góry, że są one nieodpowiedzialne.
Ageizm – przyczny i skutki
Przejawy ageizmu można dostrzec w wielu obszarach. Prawie zawsze to negatywne zjawisko wynika ze stereotypów, które funkcjonują w przestrzeni publicznej od lat. Ze względu na uprzedzenia osobom dotkniętym dyskryminacją bardzo trudno udowodnić swoją wartość, nawet angażując się ponadprzeciętnie w swoje obowiązki.
Ageizm na rynku pracy prowadzi do zahamowania rozwoju i trudności ze znalezieniem pracy. Osoba w starszym wieku może stracić wiarę w siebie i popaść w marazm. To ryzyko utraty ciekawych szans zawodowych.
Z drugiej strony przez niewłaściwe przeświadczenie o jakości pracy osób starszych zakłady pracy tracą doświadczonych specjalistów, którzy mogliby realnie przyczynić się do poprawy jakości realizacji przedsięwzięć. Ze względu na stereotypy firmy rezygnują z wartościowych pracowników, a młodsi nie są w stanie ich w pełni zastąpić.
Ageizm – przeciwdziałanie. Jak zapobiec temu rodzajowi dyskryminacji?
Ageizm w pracy powinno się zwalczać. Proces jest jednak sporym wyzwaniem.
Na poziomie pojedynczego zakładu pracy warto prowadzić działania mające na celu wyrównanie możliwości pracowników w różnym wieku. Pomocne będą szkolenia i kursy, które pozwolą wszystkim pozostać na bieżąco z nowinkami technologicznymi i utrzymać wiedzę niezbędną do wykonywania codziennych zadań na tym samym poziomie. Szefostwo powinno zadbać o to, aby podczas awansów czy podwyżek uwzględniać jedynie obiektywne kryteria, takie jak uzyskiwane wyniki.
Realne zmiany, które umożliwią walkę z dyskryminacją ze względu na wiek, są jednak możliwe tylko, jeśli działania będą podejmowane również na poziomie ogólnokrajowym. Kampanie promujące zatrudnianie osób starszych czy bezpłatne szkolenia finansowane z budżetu państwa to świetny sposób na zmianę świadomości społeczeństwa i jednocześnie poprawę kwalifikacji.
Gdzie zgłosić dyskryminację ze względu na wiek?
Dyskryminację ze względu na wiek trzeba zwalczać. Jeśli masz podejrzenie, że do nierównego traktowania dochodzi w Twoim zakładzie pracy, podejmij zdecydowane działania.
Podstawa to rozmowy i zgłaszanie nieprawidłowości osobom znajdującym się wyżej w hierarchii. Jeśli to nie przynosi skutków, warto podjąć kontakt z Biurem Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Naruszenia zasady równości pracowników można zgłosić również do Państwowej Inspekcji Pracy oraz skierować sprawę na drogę postępowania sądowego w celu uzyskania odszkodowania lub zadośćuczynienia.
Ageizm jest niebezpiecznym zjawiskiem, które może skutecznie utrudnić funkcjonowanie w społeczeństwie. Przejawia się w różnych aspektach naszego życia i może dotyczyć zarówno młodych ludzi, jak i osób starszych. Aby minimalizować jego zakres, warto podejmować działania zmierzające do utrzymania równości.
